Yazım Kuralları “Ünsüz Türemesi”

Ünsüz Türemesi

Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimeler Türkçede tek ünsüzle kullanılır. Bu kelimeler ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir: hak (hakkı), his (hissi), ret (reddi), şer (şerri), tıp (tıbbı), zam (zammı), zan (zannı); af (affetmek), his (hissetmek) vb.

1)Türkçede kullanılan pek çok kelimenin kökeni Arapçadan gelmektedir. Dilimize gelen Arapça kelimeler ise ünsüz türemesinin en sık görüldüğü kelimelerdir. Genellikle ünsüz türemeleri bir kelimenin ortasında bulunmaktadır. His, zan, af, ret, hal ve şık gibi kelimeler gün içerisinde çoğu kez kullandığımız kelimelerdir.

 Ünsüz türemesi, cümle içerisinde fiil biçiminde de kullanılmaktadır Bu tek heceli kelimeler ünlü ile başlayan kelimeler “etmek, olmak, eylemek” gibi yardımcı fiiller ile birleştiğinde de ünsüz türemesi görülmektedir. Ünsüz türemesi söz konusu olduğunda;

 His – etmek = Hissetmek

 Af – etmek = Affetmek

 Zan – etmek = Zannetmek

 Ret – etmek = Reddetmek

 Hal – etmek = Halletmek

 2) Diğer yandan yine Arapçadan dilimize gelen pek çok kelime, farklı ekler aldığında da ünsüz türemesi durumu görülmektedir. Dilimizde tek ünsüzle kullanılan kelimelere, ünlü ile başlayan bir yardımcı fiil ya da ek geldiğinde ikinci sessiz harf ortaya çıkar. Örneğin;

 Hak – ı = Hakkı

 His – i = Hissi

 Tıp – ı = Tıbbı

 Şer – i = Şerri

 Zan – ı = Zannı

 3) Ünsüz türemesi çeşitlerinden biri de ünlü harf ile biten bir kelimeye, , yine ünlü ile başlayan bir ek getirildiği zaman; ikisi arasına sessiz yani ünsüz harf girer. Bunlar genelde y ve n harfleridir. Örneğin;

 Bilgi – e = Bilgiye

 Soru – u = Soruyu

 Konu – a = Konuya

 Sema – a =Semaya

 Yaya – ı = Yayayı

Aynı durum bazı kelimeleri ve harfleri de kapsamaktadır. Örneğin;

 Kare – i = Karesi

 Fare – i = Fareli

 Soru – u = Sorusu

 Koli – i = Kolisi

 Masa – ı = Masası

 4) Her yörenin kullandığı bir ağız vardır. Ünlü türemelerinden biri de yöre ağızlarında görülmektedir. Ünlü harf ile başlayan kelimelerin başına daha h ve y harfleri getirilmektedir.

 Avlu – Havlu

 Ildız – Yıldız

 Elbet – Helbet

 İnmek – Yinmek

 5) Türkçe dil bilgisi kurallarına baktığımızda, iki ünlü yani sessiz harf de yan yana gelemez. Arapçadan dilimize gelen bazı kelimelerde yine ünsüz türemesine rastlanmaktadır. Örneğin,

 Fiat = Fiyat

 Faide = Fayda

 Tual = Tuval

 Zaif – Zayıf

 Tualet – Tuvalet

ünsüz turemesi, ünsüz uyumu, Ünsüzlerin Nitelikleri, sert ünsüzler, yumuşak ünsüzler, çok heceli kelimeler, tek heceli kelimeler, ünlü düşmesi nedir, ünlü daralması, büyük ünlü uyumu, Küçük ünlü uyumu, yazım kuralları,  imla kılavuzu, Türk alfabesi, Latin harfleri, ünlü uyumu,  ünlü,  uzun ünlü, kalın ünlü, yazım klavuzu,ünlü düşmesi,